आइतबार राष्ट्रिय सभागृहमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) र विवेकशील साझा पार्टीबीच एउटा ऐतिहासिक एकता सम्पन्न भयो।
विवेकशील साझाले विगतमा साना-साना अभियानहरूमार्फत नागरिकको मन जित्दै आएको थियो, जसको बलमा रास्वपाले २०७९ चुनावमा उल्लेखनीय सफलता पाएको थियो। विवेकशीलसँग पहिल्यै स्थापित नीति थियो भने रास्वपासँग मतदाताले मानिसकेको नेतृत्व।
एकताको औचित्य: नेताहरूको दृष्टिकोण
कर्णाली अदानचुलीबाट एकता घोषणा सभामा सहभागी हुन आएका महेन्द्र पाण्डेले यो एकताको औचित्य स्पष्ट पार्दै भने, “रास्वपामा विवेकशील अर्थात् सचेतक नागरिक, सबै सचेत नागरिक वैकल्पिक शक्तिमा एकीकृत हुनुपर्छ र हुँदैछौं।”
उनका अनुसार नेपालको राजनीतिक आन्दोलन जति व्यवस्था परिवर्तन गर्नमा सफल भएका छन् त्यति सुसंस्कृत समाज निर्माणमा सफल हुन सकेका छैनन्। यसकारण सचेत नागरिक आफैं संलग्न भएर राजनीतिलाई सभ्य बनाउनुपर्ने आवश्यकता थियो।
“राजनीति फोहोरी खेल होइन, यो समाजको हित, राष्ट्रियता र अग्रगामी सोचसहितको मूल नीति तय गर्ने क्षेत्र हो। यही नै स्थापित गर्नुछ,” पाण्डेले जोड दिए।
डा. तोसिमा कार्कीको भाषण
डा. तोसिमा कार्कीले स्वागत मन्तव्य राख्दै भनिन्, “वैकल्पिक शक्तिहरूलाई छरिएर रहने छुट छैन। किनभने, पुराना राजनीतिक दलले अब नेपाली समाजको चाहना र युवा पुस्ताको भावनाअनुसार मुलुकको नेतृत्व गर्न सक्दैनन्।”
रञ्जु दर्शनाको प्रतिबद्धता
विवेकशील साझा पार्टीकी महासचिव रञ्जु दर्शनाले घण्टी बजाउँदै भनिन्, “हामी बिलाउन होइन, मिलाउन आएका हौँ।” उनले रास्वपामा आएर भाँडभैलो नगर्ने प्रतिबद्धता जनाइन्।
“यिनीहरूले रास्वपामा आउनेवित्तिकै भाँडभैलो मच्चाउँछन् कि भनेर कतिपयलाई आशंका छ। हामीले टुटफुटबाट ठूलो पाठ सिकेका छौं। टुटेर होइन, जुटेर हुन्छ भनेर हामीले सिक्यौँ,” दर्शनाले स्पष्ट पारिन्।
रास्वपा
उनले आफू १७ वर्षको उमेरमा राजनीतिमा लागेको र १२ वर्षपछि एउटा सशक्त पार्टीमा आउन पाउँदा निकै हर्षित महसुस भएको बताइन्।
एकताको अर्थ
नेतृ रञ्जु दर्शनाले निःशर्त एकताको अर्थ खोल्दै भनिन्, “निःशर्त भनेको मलाई यति शक्ति दिनुस्, मलाई यो पोजिसन दिनुस्, मलाई यति सिट दिनुस्, मलाई चुनावको टिकट पक्का गरिदिनुन्, मलाई यो चाहियो, यो आयोग चाहियो नभन्नु हो।”
कतिपयले विवेकशील साझालाई रास्वपामा विलय भएको भनेका छन्। तर विवेकशीलका नेताहरूले रास्वपामा मिल्दा आफ्नो नीतिअनुसार अघि बढ्ने सुनिश्चितता रहेको बताएका छन्।
५ बुँदे सहमति
रास्वपा र विवेकशील साझाबीच भएको ५ बुँदे सहमतिमा निम्न कुराहरू समावेश छन्:
१. उज्वल थापाको योगदानलाई मान्यता
रास्वपाको राजनीतिक सिद्धान्त र नेतृत्व निःशर्त स्वीकार्दै निष्ठा र मूल्य-मान्यतामा आधारित वैकल्पिक राजनीतिको प्रवर्द्धनमा स्व. उज्वल थापा एवं ‘विवेकशील अभियान’को योगदानलाई दस्तावेजीकरण गरी मान्यता दिने।
२. संघीय नेतृत्व मञ्च गठन
रास्वपाको राष्ट्रिय महाधिवेशनसम्मका लागि बनाइएको विशेष संयन्त्र ‘संघीय नेतृत्व मञ्च’ मा विवेकशील साझा पार्टीबाट एकीकरणको प्रक्रियाबाट आउने नेताहरूलाई आपसी समझदारीमा मनोनयन गर्ने। मञ्चका सदस्यको वरीयता केन्द्रीय समितिको सदस्य सरह हुने।
३. समुचित समायोजन
विवेकशील साझा पार्टीका सदस्य र सल्लाहकारलाई केन्द्रीय, प्रादेशिक र स्थानीय तहगत संरचनामा समुचित समायोजन गरी जिम्मेवारी तोक्दा योग्यता, समावेशिताको सिद्धान्त र सार्वजनिक छविलाई आधार मान्ने।
४. पार्टीको नाम र चिन्ह
एकीकरण पश्चात् दलको नाम ‘राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी’, दलको झण्डा साविककै निलो पृष्ठभूमिको मध्य भागमा सेतो रङ्गको गोलाकार बीचमा निलो रङ्गको घण्टीको आकृति र दलको चिन्ह ‘घण्टी’ रहने।
५. कानूनी प्रक्रिया र सम्पत्ति व्यवस्थापन
एकीकरण सम्बन्धी निर्वाचन आयोग सम्बद्ध कानूनी प्रक्रिया पूरा गर्न दुवै पार्टीबाट आवश्यक दस्तावेज तयार गर्दै पार्टीका नाममा रहेका चल-अचल सम्पत्तिको व्यवस्थापन आपसी समझदारीमा शीघ्र सम्पन्न गर्ने।
सहमतिमा रास्वपाका तर्फबाट कार्यवाहक सभापति डोलप्रसाद अर्याल र उपसभापति डा. स्वर्णिम वाग्लेले हस्ताक्षर गरेका छन्। विवेकशील साझाकी अध्यक्ष समीक्षा बाँस्कोटा र उपाध्यक्ष प्रकाशचन्द्र परियारको हस्ताक्षर छ।
उज्वल थापाको विरासत
एकता सभामा सहभागी अधिकांश नेता-कार्यकर्ताले स्व. उज्वल थापालाई सम्झिए। थापाले सुरु गरेको राजनीतिक अभियान अन्तर्गत नै रास्वपा समेत गठन हुन पुगेको र दुवैको उद्देश्य नेपालमा नयाँ राजनीतिक संस्कारसहितको बलियो पार्टी बनाउनु रहेको स्मरण गरे।
थापा विवेकशील नेपाली दलको संस्थापक अध्यक्ष हुन्। उनी कुनै एउटा दलको संस्थापक अध्यक्ष भन्दा ज्यादा नेपालमा वैकल्पिक राजनीति र युवा नेतृत्वका लागि अभियान चलाउने पात्रका रुपमा चिनिन्छन्।
आशुतोष प्रधानका शब्दमा, “उज्वल थापा नेपालको राजनीतिमा वैकल्पिक राजनीतिक धारकै संस्थापक हुन्। उनले हडताल बन्द नगरी पनि आफ्ना मत सशक्त रुपमा राख्न सकिन्छ भनेर अभियान चलाए। राजनीतिमा युवा उद्यमी, सामाजिक अभियन्ता, उत्प्रेरक सबै अटाउनुपर्ने र जिन्दगीभर राजनीति नगरेर पनि राज्यको नीति निर्माणमा योगदान गर्न सकिन्छ भन्ने आकांक्षा जगाउने काम गरे।”
उनले थप्छन्, “मन केन्द्रित राजनीति उज्ज्वल थापाको नेतृत्वमा विवेकशीलले गर्यो। मत केन्द्रित राजनीति अब रास्वपाबाट अघि बढ्छ।”
विवेकशील र रास्वपाको ऐतिहासिक यात्रा
विवेकशील अभियानको सुरुवात
नेपालका परम्परागत दल र पुराना नेताहरूको ‘सत्ता केन्द्रित राजनीति’को विरोध गर्दै विसं २०६९ मा उज्वल थापाको नेतृत्वमा विवेकशील अभियान सुरु भएको थियो। विसं २०७० मा विवेकशील नेपाली दल गठन भयो र चुनावमा भाग लिएको थियो। तर परिणाम आएन।
रास्वपा भने अघिल्लो निर्वाचन भन्दा केही महिना अगाडि अर्थात् ७ असार २०७९ मा स्थापना भएको पार्टी हो। पार्टी स्थापनाको केही महिना पछाडि नै भएको ४ मंसिर २०७९ को चुनावबाट रास्वपा संघीय संसद्मा चौथो शक्तिको रुपमा उदायो।
सञ्चारकर्म छाडेर रास्वपा गठन गर्दै राजनीतिमा होमिएका रवि लामिछाने उपप्रधान तथा गृहमन्त्री बने। तथापि, राजनीतिक खेलमा भने पुराना पुस्ताका नेताहरू नै निर्णायक थिए।
राजनीतिक परिस्थिति र एकताको आवश्यकता
१७ असार २०८१ मा विघटित प्रतिनिधि सभामा रहेका सबैभन्दा दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेले बलियो सरकार बनाउने सहितको सात बुँदे समझदारी गरे। दुवै दलले साना दलहरू समेत समेटेर दुई तिहाइ बढी बहुमतको सरकार बनाए।
तर, जनचाहना भन्दा ज्यादा दलको चाहना र प्राथमिकताअनुसार काम गरे। जसले नेपाली समाजमा रहेको निराशा थप बढायो र जेनजी युवाले २३ र २४ भदौमा आन्दोलन गरे।
जेनजी आन्दोलनपछि राजनीतिक परिस्थिति नै बदलियो। बदलिएको राजनीतिक अवस्थामा आगामी २१ फागुनमा प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन हुँदैछ। त्यसअगाडि राजनीतिक दलहरूमा ध्रुवीकरण देखा परेको छ। यही मेसोमा वैकल्पिक शक्तिहरू पनि एक हुनुपर्छ भनेर लागेका छन् र आइतबार रास्वपा र विवेकशील एक भएका हुन्।
एकतामा सहभागी नभएकाहरू
रास्वपा र विवेकशील दुवै पार्टी एकतामा सरिक नहुने र दुवै पार्टी छाड्नेहरू पनि छन्।
विवेकशील साझाका प्रमुख नेता मिलन पाण्डेले रास्वपासँग एकता गर्न नमिल्ने बताएका छन्। “उहाँहरू वैकल्पिक शक्ति बन्न सक्नुहोस् भन्ने शुभकामना दिएको छु,” पाण्डेले भने।
उनले केही समय मौन रहने र नयाँ तरिकाले राजनीतिक यात्रा सुरु गर्ने बताएका छन्। “अब केही समय ‘कुलिङ पिरियड’ लिन्छु। त्यसपछि नयाँ तरिकाले राजनीतिक यात्रा सुरु गर्नेछु,” उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन्, “आजदेखि म पनि ‘स्वतन्त्र’ भएँ। विवेकशील पनि ‘स्वतन्त्र’ भयो।”
वैकल्पिक शक्ति बन्ने उदेश्यसहित भएको एकतामा पाण्डे सहितका कतिपय नेताहरू समेत सरिक भएनन्। जसमा सरोज भण्डारी, युजन राजभण्डारी, रमेश पौड्याल लगायत छन्।
रास्वपा छाड्नेहरू
विघटित प्रतिनिधि सभामा रास्वपाको संसदीय दलका प्रमुख सचेतक रहेका सन्तोष परियार, प्रतिनिधि सभामा सांसद रहेकी सुमना श्रेष्ठ पार्टीबाट अलग भएका छन्।
सन्तोष परियार समेतको नेतृत्वमा प्रगतिशील लोकतान्त्रिक पार्टी बनेको छ। जसमा पूर्वप्रधानमन्त्री डा.बाबुराम भट्टराई छन्। नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीमा भएको ध्रुवीकरणमा सरिक नभएका जनार्दन शर्मा, सुदन किराती, राम कार्की लगायत छन्।
रास्वपा छाडेकी सुमना श्रेष्ठले भने राजनीतिक यात्रा कता हो तय गरिसकेकी छैनन्।
भविष्यको सम्भावना
कतिपय नेताहरू रास्वपा-विवेकशील एकतालाई वैकल्पिक शक्तिहरूबीच ध्रुवीकरणको सुरुवातको रुपमा लिन्छन्। अब कुलमान घिसिङ, बालेन शाह लगायतसँग सहकार्यको प्रयासले सार्थकता पाउने उनीहरूको विश्वास छ।
सहरी विकास, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ र भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री घिसिङको समर्थनमा उज्यालो नेपाल पार्टी बनिसकेको छ। काठमाडौंका मेयर बालेन शाह भने पार्टी खोलेर अघि बढेका छैनन्।
रास्वपाका नेता यज्ञमणि न्यौपाने कुलमानसँग एकता हुनेमा विश्वस्त छन्। उनी भन्छन्, “यो देशले एकपटक आदिवासी जनजातिको छोरोलाई प्रधानमन्त्री देख्न चाहेको छ। सभापति रवि लामिछाने र प्रधानमन्त्रीमा कुलमान घिसिङ आज नेपाली माटोको आवश्यकता हो। यो शर्तमा मिलन हुन्छ र हुनुपर्छ।”
संघीय नेतृत्व मञ्च: विशेष संरचना
रास्वपाले नवप्रवेशीलाई स्थान दिन छुट्टै निकाय बनाएको छ। संघीय नेतृत्व मञ्च निर्माण गरिएको हो जुन रास्वपाको महाधिवेशनसम्मका लागि बनाइएको हो।
यो निकाय रास्वपामा यसअघि थिएन। विवेकशील साझासँग एकता तयारी हुँदै गर्दा यस्तो मञ्च बनाउने प्रस्तावबारे पार्टीभित्र चर्चा भएको थियो।
संघीय नेतृत्व मञ्चका सदस्यको वरीयता केन्द्रीय समितिको सदस्य सरह हुने रास्वपाले जनाएको छ। पार्टीमा एकता तथा समाहित भएकाहरूलाई स्थान दिन रास्वपाले यो मञ्च बनाएको नेताहरूले जनाएका छन्।
रास्वपा र विवेकशील साझाबीच भएको यो एकता नेपाली राजनीतिमा वैकल्पिक शक्तिको खोजीमा एउटा महत्वपूर्ण कदम हुनसक्छ । उज्वल थापाले सुरु गरेको वैकल्पिक राजनीतिको अभियान अब रास्वपाको माध्यमबाट संसदीय राजनीतिमा थप सशक्त बन्ने अपेक्षा गरिएको छ तर, यो एकता कति सफल हुन्छ भन्ने कुरा आगामी दिनमा देखिने छ। विवेकशील नेताहरूले रास्वपामा आफ्नो नीति र मूल्य कति कायम राख्न सक्छन् र रास्वपाले उनीहरूलाई कति समायोजन गर्न सक्छ, यही नै यस एकताको सफलताको आधार बन्नेछ।
आगामी २१ फागुनको निर्वाचनले यो एकताको वास्तविक परीक्षण हुनेनै छ । वैकल्पिक राजनीतिको खोजीमा रहेका नेपाली मतदाताहरूले यो एकतालाई कसरी लिन्छन्, त्यही नै यस एकताको भविष्य तय गर्नेछ।
वर्ल्ड इन्फो नेपाली एक व्यापक समाचार पोर्टल हो जसले नेपाली र अंग्रेजी दुवै भाषामा नवीनतम अपडेटहरू प्रदान गर्दछ। हामी वर्ल्ड इन्फो डट न्यूज ग्लोबलको एक हिस्सा हौं, नेपाल र विश्वभरबाट सही, समयसापेक्ष र सन्तुलित समाचारहरू प्रदान गर्न प्रतिबद्ध छौं।
साकार कोईराला
साकार कोइराला सामाजिक, राजनीतिक तथा कानुनी विषयहरूमा कलम चलाउछन ।
प्रतिक्रिया
सम्बन्धित खवर
